Ketojenik Diyet Nedir?

Ketojenik diyet, son dönemlerin en popüler diyet akımlarından biridir. Kısa süre içerisinde kilo verme üzerinde aldığı rol nedeniyle çok sayıda kişi ketojenik diyete büyük bir ilgi gösterir. Ketojenik diyet, detayları ile bilinmesi gereken bir diyet akımı olup profesyonel ilerleyiş gerektiren bir beslenme türüdür. Temeli, karbonhidratın vücudun gereksiniminden az tüketilmesine bağlı olarak gelişen fiziksel prosedürlere dayanır. Hücreler, enerji ihtiyacı olarak yeterli glikoza ulaşamamasına bağlı olarak enerji gereksinimi için yağlara yönelir ve ketozis prosedürü açığa çıkar. Ketojenik diyette günlük tüketilmesi gereken yağ miktarı standart diyetlere göre daha yüksektir. Sürdürülebilirliği zor bir diyet olmasının yanı sıra kolesterol içeriği yüksek bir beslenme planıdır. Bu nedenle ketojenik diyet yapılmadan öncesinde ne olduğu ve kimler için uygun olduğu bilinmelidir.

Ketojenik Diyet Nedir?

Ketojenik diyet bir diğer adıyla keto diyeti, kısıtlı miktarda karbonhidrat tüketilen, yüksek miktarda yağ içeren ve bu sayede vücudun ketozise girmesini sağlayan bir beslenme şeklidir. Ketozis, vücudun enerji gereksinimi için yeterli karbonhidrat kaynağı bulamaması halinde enerji olarak yağı kullanmasıdır. Yağ hücrelerinin enerjiye dönüştürülmesi sırasında keton cisimleri açığa çıkar. Ketoziste kanda dolaşan keton miktarı fazladır.  Bu dönüştürme işlemi sırasında depolanan yağlar kullanılır.

Ketojenik diyet bu biyolojik süreçten yararlanarak depolanan yağların kullanılmasını ve böylece kilo vermeyi hedefler. Ancak yüksek yağ içermesi ve ketoasidoz riski taşıyan diyabet hastalarında süreci olumsuz etkileyeceği için herkes tarafından uygulanabilir bir diyet biçimi değildir.

Ketojenik beslenme üzerinde yapılan çalışmalarda sağlık üzerinde olumlu etkileri olduğu görülmüştür. Karbonhidrat ve rafine şeker tüketiminde ciddi bir kısıtlama yapılmış olmasının bu etkiler altındaki temel neden olduğu düşünülür.

Ketojenik Diyetin Faydaları Nelerdir?

Ketojenik diyetin sağlık üzerinde çeşitli etkileri bulunur. Sağlık profili ketojenik diyet uygulamak için uygun olan kişiler, aşağıda yer alan etkileri gözlemleyebilir.

• Öğünlerde yağ ve protein ağırlıklı beslenmek sindirim süresinin uzun süreli olmasını sağlar. Bu durum tokluk sürelerinin uzamasını sağlar.
• Yağ yakımını arttırdığı için kilo verme üzerinde karbonhidrat ağırlıklı diyetlere göre daha çok etkilidir. Ancak düşük yağlı diyetlerde de benzer etkiler görüldüğü gözlemlenmiştir.
• İnsülin duyarlılığını arttırabilir.
• Tip 2 diyabetli veya prediyabetli kişilerde diyabet semptomlarının azalmasında etkilidir. Ancak tip 1 diyabetliler için bu durum geçerli değildir.
• Tümör büyümesini yavaşlatmaya yardımcı olabileceği düşünülmektedir.
• Epilepsi nöbetlerinin azalması üzerinde etkilidir.
• Polikistik over sendromunda insülin duyarlılığını arttırabilir.

Ketojenik Diyet Türleri

Ketojenik diyet, günlük alınması gereken besin miktarlarına göre çeşitlere ayrılır. Her bir protokolün kendine ait enerji dağılımı bulunur.  Ketojenik diyet üzerinde yapılan araştırmalar SKD süreci baz alınarak yapılmıştır. Bundan dolayı avantajları veya dezavantajlarından bahsedilirken SKD düşünülmelidir.

• Standart ketojenik diyet (SKD): Düşük karbonhidrat, yüksek yağ ve ideal protein alınan bir beslenme şeklidir. Kişiler günlük alması gereken enerjinin %70’ini yağdan , %20’sini proteinden ve %10’unu karbonhidrattan alır.
• Döngüsel ketojenik diyet (DKD): SKD’ye göre daha farklı bir beslenme türüdür. 5 SKD yapılan günü ve 2 yüksek karbonhidrat ile beslenilen günden oluşan bir döngüden oluşur.
• Hedefli ketojenik diyet (HKD): Sporcular için önerilen bir ketojenik diyet türüdür. Bu diyet modelinde, yapılan egzersize göre beslenme programlarına karbonhidrat eklenir.
• Yüksek proteinli ketojenik diyet: SKD’ye benzeyen, bu diyette %60 yağ, %35 protein ve %5 karbonhidrat tüketilir.

Ketojenik Diyette Ne Yenmez?

Ketojenik diyette karbonhidrat değeri yüksek besinlerden kaçınılması veya tüketiminin oldukça dikkatli ölçülerde gerçekleştirilmesi gerekir. Standart  diyette (SKD), kişilerin günlük alması gereken enerji miktarının sadece %5’i karbonhidrattır. Porsiyon kontrolü ihlali bu miktarın kısa süre içerisinde tüketilmesine hatta üzerine çıkılmasına neden olur. Aşağıda yer alan besinlerin beslenme düzeninden çıkarılması veya kısıtlanması gerekir.

• şekerli yiyecek ve içecekler: meyve suyu, aromalı sodalar, tatlılar, kek, dondurma, şekerleme vb.
• tahıllar veya nişastalar: buğday bazlı ürünler, pirinç, makarna, tahıl vb.
• meyve: çilek, karpuz, kavun, dut vb.
• fasulye veya baklagiller: bezelye, barbunya fasulyesi, mercimek, nohut vb.
• kök sebzeler ve yumrular: patates, tatlı patates, havuç vb.
• az yağlı veya diyet ürünleri: az yağlı mayonez, salata sosları ve çeşniler
• bazı çeşniler veya soslar: barbekü sosu, ballı hardal, teriyaki sosu, ketçap vb.
• sağlıksız yağlar: işlenmiş bitkisel yağlar, mayonez vb.
• alkol: bira, şarap, likör, karışık içecekler
• şekersiz diyet yiyecekleri: şekersiz şekerler, şuruplar, pudingler, tatlandırıcılar, tatlılar vb.

Keto Diyette Ne Yenir?

Birçok şeyin kısıtlı olması keto diyeti yapacak kişiler için “ne yenir?” sorusunu akıllara getirir. Protein ve yağ içeriğinin hakim olduğu bir diyet planı olan keto diyeti aşağıda yer alan yiyecekler üzerine kuruludur.

• et: kırmızı et, biftek, jambon, sosis, domuz pastırması, tavuk ve hindi
• yağlı balık: somon, alabalık, ton balığı ve uskumru
• yumurta
• tereyağı ve krema
• peynir: çedar, keçi, krema, mozzarella peyniri gibi işlenmemiş peynirler
• fındık ve tohumlar: badem, ceviz, keten tohumu, kabak çekirdeği, chia tohumu vb.
• sağlıklı yağlar: sızma zeytinyağı ve avokado yağı
• avokado
• düşük karbonhidratlı sebzeler: yeşil sebzeler, domatesler, soğanlar, biberler vb.
• çeşniler: tuz, biber, otlar ve baharatlar

Ketojenik Diyet Listesi Örneği

• Kahvaltı: yumurta, domates, fesleğen ve ıspanaklı omlet
• Öğle yemeği: beyaz peynir, zeytin ve tavuklu salata (zeytinyağı ile)
• Akşam yemeği: spagetti kabak Bolonez

Keto Diyetinde Riskler Nelerdir?

Ketojenik diyetin sıradan beslenmeye göre farklı oranlara sahip olması beraberinde düşünülmesi gereken bazı riskler doğurur.

• Öncelikle az miktarda meyve ve sebze tüketimine yönlendirdiği için uzun süreli ketojenik diyet uygulayacak kişilerde vitamin ve mineral eksikliği görülebilir. Bu gibi durumlarda vitamin takviyeleri alınması önerilir.
• Böbrek taşı oluşumunu arttırabilir.
• Karaciğer yağlanma miktarını arttırabilir.
• Kanda düşük protein bulunmasına neden olabilir.
• Nefes kokusuna neden olabilir. Bu kanda artan keton cisimlerden kaynaklanır.
• Kas kayıplarına neden olabilir veya kas kazanımını yavaşlatabilir.

Ketojenik diyet uygulamayı düşünen şeker, kalp, böbrek, karaciğer ve kanser hastalarının uygulama öncesinde mutlaka ki doktoruna danışması gerekir.