Çevresel etkenlerden kaynaklı olarak her gün belirli stres öğeleriyle karşı karşıya kalınabilir. Bazı insanlar iş hayatıyla ilgili stres yaşarken bazıları sosyal hayatındaki olumsuzluklardan kaynaklı stres yaşar. Eğitim öğretim döneminde sınav dönemleri gibi yoğun çalışma gerektiren dönemlerde de stres faktörü artabilir. Bu tür dönemlerde kişilerin tüketmek istediği besinler değişebilir ve beraberinde duygusal yemek yeme davranışı gelişebilir. Vücutta stres faktörünün artmasıyla beraber hormon dengesinde de değişimler gözlemlenebilir. Stres yükseldiği dönemlerde vücuttaki kortizol seviyeleri yükselir. Artan kortizol insülin direncinin tetikleyebilir ve bu durum kişilerin iştahında artışa sebebiyet verebilir. Stres ve kilo alma arasındaki bağlantılardan biri stresten kaynaklı artan kortizol seviyesi ve bununla beraber gelişebilen insülin direnci olabilir.
Bu etkinin yanı sıra kortizol vücuttaki dopamin ve endorfin hormonu olan mutluluk ve dinçlik hormonuyla de ilişkilidir. Stres durumunun artmasıyla beraber vücuttaki endorfin ve dopamin seviyelerinde yetersizlikler görülebilir. Dopamin ve endorfin glikozdan ve yağ asitlerinden sentezlenen hormonlar olduğundan böyle dönemlerde kişiler yoğun karbonhidratlı veya yüksek yağlı yiyeceklerin tüketimine yönelebilir. Bu yönelimler genellikle sağlıksız olarak adlandırılan besinlere karşıdır. Yüksek kalorili besin değeri düşük gıda tüketiminde artış ise stres ve kilo alma arasındaki bir diğer ilişki olabilmektedir.
Sağlıksız beslenme alışkanlıkları vücudun iç dengesine olumsuz yönde etkiler. Yüksek kalorili ve rafine şeker içeriği yüksek olan ürünlerle beslenmek vücuttaki oksidatif stresi artırabilir. Bu durum hücre hasarları meydana getirerek vücuttaki stres faktörünün ekstradan artmasıyla sonuçlanır. Hücre yapısının olumsuz yönde etkilenmesi başta bağışıklık sistemi olmak üzere vücuttaki birçok farklı sistemi etkileyebilir. Stres, kilo aldırma riskinin yanı sıra genel olarak vücut için olumsuz bir durumdur.
Yoğun Stres Belirtileri Nelerdir?
Stresli dönemlerde kişiler bazı farklı belirtiler gösterebilir. Yemek yeme alışkanlıklarının değişmesi en sık karşılaşılan belirtilerden biri olurken bununla beraber kişiler çeşitli semptomlar geliştirebilir. Açığa çıkan belirtiler günlük yaşamı olumsuz yönde etkileyebileceğinden kişiler, daha yoğun bir stresle karşı karşıya kalabilirler. Yoğun stres dönemlerinde baş etme yöntemleri geliştirerek bu tür belirtilerden korunmak mümkün olabilir. Stres belirtileri arasında aşağıdakiler yer alır.
- Çarpıntı
- Sindirim problemleri
- Nefes darlığı çekme
- Baş ağrısı
- Uyku düzeninde aksaklıklar
- Boyun ağrısı
- Mide krampları
- Konsantrasyon bozuklukları
- Zihin karışıklığı
- Kötümser tavırlar sergilemede artış
- Unutkanlık
Sağlıklı beslenmeyle bu semptomların bazılarının gelişmesi önlenebilirken, stres ve kilo alma arasındaki bağlantının gücü de minimuma indirgenebilir. Hem stresli bir dönemi geride bırakmak hem de bu süreçten kilo almadan çıkmak adına sağlıklı beslenme alışkanlıkları göz ardı edilmemelidir. Doğru besin tercihiyle hormonsal dengesizlikler de minimum düzeye indirilebilir.
Mutsuzluk Kilo Aldırır Mı?
Stresli dönemlerde mutsuz hissetmek son derece olasıdır. Bazı kişiler aşırı derecede gergin hissederken bazı kişilerde stresle mutsuzluk hissiyatı artar. Bunun temelinde azalan dopamin ve endorfin seviyeleri yer alabilir. Mutsuz hissedildiğinde duygusal yeme davranışı sergilemek toplum genelinde oldukça yaygın bir durumdur. Kişiler kendilerini daha mutlu hissetmek için rafine şekerli ve yüksek yağlı abur cubur olarak adlandırılan gıdalara yönelir. Bu gıdaların sindirimi ile anlık olarak kişiler kendilerini mutlu hissetse de bu durum bir çözüm olmayıp kişiler daha yüksek porsiyonlarla bu tür besinleri yemeye eğilim gösterebilir. Bunun sonucunda günlük alınan kalori miktarında ciddi bir artış ve beraberinde kilo artışı gözlemlenebilir.
Strese Bağlı Olarak Vücut Ödem Tutar Mı?
Yoğun strese bağlı olarak vücutta ödem tutumu gözlemlenebilir. Stres faktörünün artmasıyla beraber vücutta yüksek tansiyon, diyabet, çeşitli kalp hastalıkları riski artabilir. Bunlarla beraber depresyon, anksiyete ve uyku problemleri de stresten direkt olarak etkilenebilir. Son olarak ikinci beyin olarak düşünülen bağırsaklar da stres faktöründen etkilenir. Genellikle bağırsak fonksiyonlarında irrite bağırsak sendromuna yönelik semptomlarla karşılaşılabilir. İrrite bağırsak sendromuyla beraber sindirim güçlükleri ve hazımsızlık problemleri açığa çıkabilir. Bu problemler vücutta ödem tutumunu beraberinde getirerek kişilerin karın çevresinde gözle görülür bir şişkinlik oluşabilir.
Stresli dönemlerde bazı kişiler su tüketimini ihmal edebilir. Su tüketiminin azalması halinde hücreler su tutma eğilimine girer ve vücutta ödem oluşabilir.
Stres ve Kilo Alma Arasındaki İlişkiden Nasıl Korunuruz?
Yoğun stresli dönemlerde kilo almaktan korunulabilir. Bu tür durumlarda kişilerin beslenme alışkanlıklarını düzenlemesi veya sağlıklı beslenme alışkanlıklarını bırakmamaya özen göstermesi gerekir. Yağlı veya şekerli yiyeceklere olan istek arttığında sağlıklı gıdalardan yana bu tercihler kullanılmalı ve porsiyon kontrolü sağlanmalıdır. Örneğin; paketlenmiş bir çikolatalı gofret yerine kuru meyve gibi besin içeriği daha zengin olan bir şeker kaynağından yararlanılabilir. Rafine şeker kilo artışına sebebiyet vermesinin yanı sıra başta kalp damar sağlığı olmak üzere vücuttaki birçok sistemi olumsuz yönde etkiler. Kuru meyveler ise demir, potasyum gibi minerallerden zengin besinlerdir.
Yoğun stres döneminde stresten uzaklaşmaya yönelik aktiviteler bulunmalıdır. Meditasyon, egzersiz yapmak, resim yapmak, şarkı söylemek veya dans etmek gibi ilgi çeken bir hobi ile ilgilenilmesi stres faktörünü azaltabilir. Bu durum beraberinde kişilerin hem daha hareketli bir yaşam benimsemesini hem de sağlıksız besinlere yönelimin azalmasını sağlar.
Yoğun stresli bir dönemde duygusal yemek yeme ataklarının önüne geçilememesi halinde bir beslenme uzmanından destek alınması önerilir. Diyetisyen, size özel hazırlayacağı diyet listesi ile bu tür dönemlerde sağlıksız besinlere yönelimin minimuma indirilmesi desteklenir. Bu sayede stresli dönemlerde kilo artışının önüne geçilebilir.