Yaşamın her döneminde olduğu gibi çocuklarda kabızlık da yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen problemlerden biridir. Tüketilen besinler, su tüketim miktarı, fiziksel aktivite düzeyi, kullanılan ilaçlar ve daha birçok etken bağırsak sağlığını etkileyebilir. Değişen bağırsak florası ise kabızlık gelişimine neden olabilir. Bağırsak florasının yeni bakterilerle veya besinlerle tanışması bağırsak düzeninde ciddi değişimler yaratabilir. Bu değişimler en sık bebeklik ve çocukluk döneminde görülür. Özellikle, her bir besin grubu ile yeni tanışan bebeklerde veya çocuklarda tuvalet düzeninde değişim görülmesi çok sık yaşanılır. Bebeklerin günde 2 veya 3 kez tuvalete çıkması normal karşılanır. Çocuklarda ise günde 1 veya 2 kez olacak şekilde tuvalete çıkma gözlemlenir. 2 günde bir veya günde bir şeklinde gözlemlenen dışkılama da normal olarak kabul edilir. Ancak bazı nedenlere bağlı olarak bu sayılarda değişimler olabilir. Bu sürenin seyrekliğinin artması veya bebek ve çocukların tuvalet yaparken zorlandığının gözlemlenmesi halinde kabızlık olduğu anlaşılabilir. Kabızlık gelişmesi halinde bu soruna bir çözüm getirilmelidir.
Çocuklarda Kabızlık Neden Olur?
Çocuklarda kabızlık sıkça karşılaşılan sorunlardan biridir. Kabızlık olması halinde endişe duyulmamalıdır. Ancak uzun süreli kabızlık olması ve bağırsak düzeninde sürekli değişimler olması halinde bir çocuk hastalıkları uzmanından destek alınmalıdır. Bebeğin bağırsak sisteminin tamamı ile sağlıklı olması halinde yapılacak küçük düzenlemeler ile kabızlık problemi kontrol altına alınabilir.
Çocukluk ve bebeklik döneminde kabızlığa neden olan sorunlar farklılık gösterir. En sık görülen nedenlerden biri anne sütünün kesilmesi veya bebeklerin yeni besinler ile tanıştırılmasıdır. Bebekler yeni besinlere uyum sağlarken, bağırsak hareketleri de bir uyumlanma süreci geçirir. Bu süre içerisinde tuvalet sıklıklarında değişimler olması normal karşılanır. Çocuklarda ise tuvalet eğitimi verilmeye başlaması gibi farklı nedenlere bağlı olarak kabızlık gelişebilir. Okula başlama döneminde sıkça tuvalete gitmemek için tuvalet tutması gibi davranışlar da nedenler arasında yer alabilir. Davranış değişikliği yaratmak, bebeklerde besinle tanışma döneminde hangi besinle önce tanıştırıldığı ve bu gıdaları ne kadar tükettiği birer kabızlık nedeni olabilir. Bebeklerde ve çocuklarda kabızlık nedenleri farklı başlıklar altında incelenmeli ve ebeveynler tarafından her bir başlık değerlendirilmelidir. Her iki dönemde de karşılaşılan etkenler aşağıdaki gibi sıralanabilir.
Bebeklerde;
- Anne sütü alan bebeklerde annenin bağırsak hareketlerindeki değişim bebeğe yansıması, annenin kabız olması halinde bebeğin de olması
- Mama yoğunluğunda veya markasında değişimler yapılması
- Katı gıdaya geçiş yapılması
- Bebeğe anne sütü yerine inek sütü verilmesi
- Diş çıkarma ve emekleme dönemlerinde beslenme şekli
- Bebeğin demir ilacı kullanması
Çocuklarda;
- Katı gıdadan yoğun beslenmek, posalı ve sulu yemekler tüketmemek
- Karbonhidrat kaynağı olarak posasız basit karbonhidratları tüketmek
- Yeterli su içmemek
- Yoğun miktarda fast-food ve abur cubur gıda tüketimi
- Tuvalete gitmemek veya ertelemek
- Dışkılama esnasında ağrı oluşması nedeni ile tuvalete gitmekten kaçınmak
- Kalın bağırsak sinir sisteminin gelişmemesi veya bağırsak genişliği ve yavaşlığı gibi doğumsal sorunlar
- Doğumsal olarak oluşan anüsün konumlanmasında yanlışlıklar
- Makat darlığı
- Psikolojik nedenler veya baskılar
- Hipotiroidi
- İlaç kullanımı
Kabızlık Nasıl Önlenir?
Çocuklarda kabızlığın önlenebilmesi için yaşamsal değişiklikler yapılmalıdır. Bebeklerde ise süt veya gıda tüketiminde yenilikler yapılması halinde verilen besin çeşidine ve miktarına dikkat edilmelidir. Doğumsal sebeplerden dolayı kabızlık gelişmesi halinde genellikle cerrahi müdahalelere başvurulur ve sorun çözümlenir. Diğer sebepler için ise gastroenteroloji ve bazı durumlarda pedagoglardan destek alınarak çocuklara nasıl yaklaşılması gerektiği yönünde ebeveynler bilinçlendirilir.
Ailelerin dikkat etmesi gereken ilk başlıklar besinler ile tanıştırılan bebekler için tüketilen porsiyon ve bebeğin göstereceği reaksiyonların takibidir. Bebekler çeşitli besinlere karşı sindirim sorunları ile doğabilir. Küçük miktarlar ardından dışkılamada meydana gelebilecek değişiklikler ile bağırsak sağlığının ciddi şekilde etkilenmesi önlenebilir. Bu dönemde posalı yiyecekler tercih edilmeli, meyve pürelerinde kullanılacak olan meyveler soyularak verilebilir. Sulu ve yumuşak gıdalar günlük beslenmeye eklenebilir. Çocuklarda karbonhidrat kaynağı olarak beyaz ekmek veya makarna gibi basit karbonhidrat kaynakları yerine tahıllı ekmekler, kuru baklagiller veya yulaf gibi kompleks karbonhidrat kaynaklarından yararlanılabilir. Çocukluk döneminde tuvalet düzeni kurulmaya çalışırken baskıcı bir tavırdan kaçınılmalıdır. Her dönemde sağlıklı gıdalardan yana tercihler yapılmalı ve su tüketimi ihmal edilmemelidir. Bebeklerin veya çocukların yer aldığı yaş grubuna göre ideal olan su tüketimini gerçekleştirmeleri sağlanmalıdır.
